Als je ouders uit elkaar gaan, is dat niet leuk. Je leven staat op zijn kop en alles is anders dan voor de scheiding. Meestal vergeet je het moment waarop je hoorde dat je ouders gingen scheiden nooit meer. 

De kinderen en jongeren in het volgende filmpje weten het ook nog precies:

Ieder kind gaat op zijn of haar eigen manier met een scheiding om. Maar sommige gevoelens en gedachten en manieren van reageren, komen bij veel kinderen voor. Heel vaak weet je niet eens wat je voelt of denkt. Je weet alleen dat het niet fijn is. Heb jij dat ook?

Je zult ook heus niet de hele tijd verdrietig zijn. Het verdriet is er en dan is het weer weg; je kunt plotseling heel verdrietig zijn en even later ren je al weer vrolijk naar buiten om met vriendjes of vriendinnetjes te gaan spelen. Je neemt in kleine stukjes afscheid van het ‘gezin met twee ouders in één huis’ waarin je opgroeide.

Na een tijdje kun je er vaak wel goed aan wennen dat je ouders niet (meer) samen zijn. En kun je gewoon een gelukkig leven hebben. Maar de scheiding zal altijd bij jou horen, bij jouw leven.

Boos
Je kunt boos zijn op je ouders omdat ze uit elkaar zijn gegaan of vooral boos op de ouder die wil gaan scheiden. Je kunt je ook boos voelen als je ouders veel ruzie maken. Dit is heel logisch en gewoon! 

Verdrietig
Je kunt je verdrietig voelen. Van het ene op het andere moment kan je in huilen uitbarsten. Maar soms zit verdriet ook van binnen. Anderen zien of merken het niet aan je.
Als je afscheid moet nemen van je vader of moeder, kun je je ook heel verdrietig voelen. 

Baukje (12) heeft dat als ze bij haar vader weggaat:

Missen
Als je bij je vader bent, kun je je moeder heel erg missen. Of een beetje. En als je bij je moeder bent, mis je misschien je vader heel erg. Of een beetje. 
Je kunt ook het gezin missen zoals het was. Het missen wordt vaak na verloop van tijd wel minder. Maar op bepaalde momenten blijft het gevoel van missen terugkomen. 

Net zoals Jesse (14):



Het missen wordt vaak na verloop van tijd wel minder. Maar op bepaalde momenten blijft het gevoel van missen terugkomen. 

Op verjaardagen bij voorbeeld, dat heeft Daniëlle (13) ook:

In de steek gelaten
Je kunt je in de steek gelaten voelen door de ouder die het huis uit is gegaan. Het is heel gewoon als je dat voelt.

Onveilig
Er verandert veel als je ouders scheiden. Niet alleen in het eerste jaar maar ook daarna. Een van je ouders gaat ergens anders wonen. Misschien ga je zelf ook wel verhuizen. En naar een andere school. Misschien heb je weinig contact meer met een helft van de familie. Misschien hebben jullie veel minder geld te besteden dan voor de scheiding. Allemaal grote veranderingen die een heel onveilig gevoel kunnen geven!

Verscheurd tussen je ouders
Als je vader verdrietig is en je troost hem, dan kan je bang zijn dat je moeder dat eigenlijk niet goed vindt. Alsof je je moeder hiermee eigenlijk een beetje in de steek laat. Dit gevoel kan je natuurlijk omgekeerd ook hebben als je je moeder troost. Dit is heel logisch!

Je kunt je ook verscheurd voelen als je ouders onaardig over elkaar praten. In jou zit een stuk van allebei je ouders. En als de ene ouder iets onaardigs zegt over jouw andere ouder, dan voelt dat een beetje alsof ze het over jou zeggen. En dat is een naar gevoel, Dat gevoel heet met een moeilijk woord: loyaliteitsconflict.

Pien is veertien. Haar ouders scheidden toen ze tien was. Ook zij kent dat gevoel:

Bang 
Je kunt bang zijn dat als papa het huis uit gaat, mama ook weg zal gaan. Of dat er iets ergs met een van je ouders gebeurt. Of voor alle veranderingen die misschien nog gaan komen. Veel Jonge Helden kennen het gevoel van bang zijn. 

Alleen
Je kunt je soms alleen voelen. Bijvoorbeeld omdat de ouder bij wie je het meeste woont het nu veel drukker heeft. Dit is heel vervelend maar wel normaal!

Moe
Het is niet zomaar wat, wat je meemaakt. En dat kost heel veel energie. Veel meer dan een voetbal wedstrijdje spelen of een stuk fietsen. Het is dus heel gewoon als je vaker moe bent, dan voordat je ouders gingen scheiden. 

Bezorgd om je ouders 
Je kunt je zorgen gaan maken over je ouders. Je vraagt je bijvoorbeeld af of je moeder wel alleen voor jullie kan zorgen. En je vraagt je misschien af of je vader wel voor zichzelf kan koken of de was kan doen. 

Opgelucht
Soms vind je het misschien fijn dat de ruzies over zijn of minder vaak voorkomen. Dit is heel helemaal niet raar!

Sterre was ook blij dat er geen ruzies meer waren:

Schamen 
Op school durf je misschien niet over de scheiding te praten. Je wilt misschien niet zielig gevonden worden of raar. Misschien schaam je je ook omdat er thuis bijvoorbeeld minder geld uitgegeven kan worden dan eerst. Dat hebben heel veel Jonge Helden! 

Hoop 
Je kunt hopen dat het weer goed komt tussen je ouders. Veel kinderen hebben dat! Zelfs als hun ouders al heel lang uit elkaar zijn. Of als ze alweer een nieuwe vriend of vriendin hebben, en misschien wel kinderen met hun nieuwe vriend of vriendin. Je doet soms ook je best je ouders op de een of andere manier weer bij elkaar te brengen. 

In het volgende filmpje zie je ook dat veel kinderen en tieners de wens hebben dat het weer goed komt:

  

 

Herken je een of meer van deze dingen die je kunt voelen? Maak je je er zorgen over? Of wil je er een vraag over stellen? Stuur dan een mail naar Emma. Zij weet heel veel van Jonge Helden en zij stuurt je dan per mail een antwoord terug. Klik hier om een vraag te stellen aan Emma.

De scheiding is mijn schuld
Misschien denk je dit omdat je toevallig ooit eens vervelend bent geweest of omdat je niet wilde meehelpen thuis. Of omdat je iets hebt gezegd. Dat gevoel hebben heel veel kinderen. Dit klopt gelukkig nooit! Ouders scheiden omdat ze samen problemen hebben die ze niet meer kunnen oplossen. Nooit omdat hun kind vervelend was of iets stouts heeft gedaan. Of iets heeft gezegd. Echt NOOIT! 

Danielle is dertien en haar ouders scheidden toen ze acht was. Zij heeft heel lang gedacht dat het haar schuld was dat haar ouders gingen scheiden:

Misschien gaat de ander nu ook wel weg
Veel Jonge Helden denken dat hun andere ouder nu ook weg kan gaan en dat je dan alleen bent. Maar dat zullen je ouders nooit laten gebeuren. Zij zijn en blijven je ouders en willen voor jou zorgen. Ze zullen je nooit in de steek laten!

Ik kan ze weer samenbrengen
Misschien heb jij ook het idee dat je iets kunnen doen of denken, waardoor jouw ouders weer bij elkaar komen. Jammer genoeg kan dat niet. Als ouders gescheiden zijn, houden ze niet genoeg van elkaar om weer bij elkaar te komen. Wat je ook doet.

Misschien houden papa en mama na een tijdje ook niet meer van mij
Je ouders zijn gescheiden omdat ze niet genoeg meer van elkaar hielden. Dan kun je denken dat de liefde tussen ouders en kinderen ook zomaar over kan gaan. Maar dat is niet zo. De liefde van ouders voor kinderen houdt nooit op. Het is een ander soort liefde!

Ik moet kiezen tussen papa en mama
Jammer genoeg kunnen veel ouders die gescheiden zijn, niet goed met elkaar opschieten. Ze vinden elkaar niet meer zo aardig. En soms laten ze dat aan hun kinderen merken ook. Dat is heel vervelend, want dan kan jij denken dat jij moet kiezen voor of mama of papa. Maar dat hoeft en kan helemaal niet!

Mijn leven wordt nooit meer leuk
Het is lang niet altijd leuk om gescheiden ouders te hebben. Maar je kunt er meestal gelukkig wel aan wennen. En dan wordt je leven gewoon weer leuk.

Het verdriet over het feit dat je ouders niet meer bij elkaar zijn, kan na jaren nog groot zijn. Ook Daniëlle (13) wiens ouders scheidden toen ze 8 was, kent dit gevoel: 

 
 

Denk ook maar aan alle dingen die wel leuk zijn in je leven! 
Ook Daniëlle (13) heeft het moeilijk gehad met de scheiding van haar ouders. En soms heeft ze er nog last van. 

Maar ze heeft een belangrijke tip:

Ik moet mijn verdriet verbergen

Sommige Jonge Helden denken dat zij hun verdriet moeten verbergen voor hun ouders. Bijvoorbeeld omdat hun ouders het al moeilijk genoeg hebben. Maar je hoeft je verdriet niet te verbergen. Kijk eens bij tips of er misschien een goede tip voor jou bij staat om hiermee om te gaan.

Daniëlle heeft ook heel lang haar verdriet verborgen voor haar ouders:

Pien (14) heeft een belangrijke tip:

Toen Caroline (nu 15) zou oud was als jij, schreef zij graag dingen op. Dat gaat bij haar makkelijker dan praten:

Maak je je zorgen?
Herken je een of meer van deze dingen die je kunt denken en maak jij je er zorgen over? Of wil je er een vraag over stellen? Dan kan Emma je misschien helpen, zij weet heel veel van Jonge Helden. Stel haar hier je vraag en zij stuurt je dan per mail een antwoord terug.

Ruzie
Je kunt sneller boos worden en bijvoorbeeld meer ruzie zoeken met broertjes, zusjes of vrienden en vriendinnen. Dat is heel lastig maar komt vaak voor bij Jonge Helden! Het geeft niet, als je het maar weer goed maakt.

Moeilijk doen
Je wilt niet dat je ouders scheiden en gaat daardoor vaker moeilijk doen tegen je ouders of tegen andere mensen in je omgeving. Je gaat je een beetje tegen anderen afzetten. Meestal gaat dan na een tijdje wel weer over. Het is helemaal niet raar als je dat hebt!

Je kunt je minder goed concentreren
Op school moet je misschien vaak aan andere dingen denken dan je schoolwerk. Goed opletten kost je meer moeite. Heel veel Jonge Helden hebben dat!

Zorgen maken over je ouders of je broers of zussen
je kunt je zorgen maken over je ouders; gaat het wel goed met ze? Of je kun je het verdriet van je broers en zussen erg aantrekken.

Ook Daniëlle(13) had dat:

Je wordt drukker of juist stiller dan eerst
Dat is heel gewoon!

Je haalt minder goede cijfers op school
Meestal wordt dit na een tijdje vanzelf weer beter. Dat is heel gewoon als je zoveel meemaakt als jij!

Zelfstandiger
Misschien merk jij ook dat je veel meer dingen zelf doet dan voor de scheiding. De ontbijttafel dekken. Of brood smeren voor het hele gezin bijvoorbeeld. Je klaar maken voor je sport en er zelf  op tijd heengaan. Dat hebben veel Jonge Helden!

Terugtrekken
Je voelt je soms ‘anders’ dan anderen en sneller buitengesloten van bijvoorbeeld vrienden of vriendinnen. Soms ga je je dan terugtrekken uit de groep. Je speelt na schooltijd misschien minder met leeftijdgenoten. Heb jij dat wel eens? 

Maak je je zorgen?
Herken je een of meer van deze dingen? Maak je je er zorgen over? Of wil je er een vraag over stellen? Stuur dan een mail naar Emma. Zij weet heel veel van Jonge Helden en zij stuurt je dan per mail een antwoord terug. Klik hier om een vraag te stellen aan Emma.

Het ouderschapsplan 
Als je ouders gaan scheiden moeten ze in een ouderschapsplan afspraken maken over waar jij gaat wonen, hoe vaak jij je ouders ziet, wie er verantwoordelijk is voor jou (het ouderlijk gezag heet dat) en hoeveel alimentatie er aan wie betaald wordt. Alimentatie is geld dat je vader of moeder krijgt om voor jou te kunnen zorgen, bijvoorbeeld voor je eten en schoolspullen. Bij het maken van deze afspraken moeten je ouders kijken naar wat voor jou het beste is. Meestal maken ouders deze afspraken samen, soms komen ze er niet uit. Dan beslist de kinderrechter. De kinderrechter vindt jouw mening belangrijk! 

Je rechten als je 10 of 11 jaar oud bent
Als je 10 of 11 jaar bent, dan moeten jouw ouders luisteren naar jouw mening, maar uiteindelijk beslissen zij het ouderschapsplan. Als je ouders er niet uitkomen, dan beslist de kinderrechter wat goed voor jou is.
Je kan ook vragen of de rechter rekening wil houden met wat jij wilt. Je kunt de rechter dan een brief schrijven. De rechter beslist wat hij of zij denkt dat voor jou het beste is. Daarbij houdt de rechter rekening met wat jij wil en vindt.
Wil je de rechter een brief sturen? Dan kan de website www.ouders-uit-elkaar.nl je daar bij helpen (klik op je leeftijd en dan op 'hoorrecht'). Als je meer hulp wilt bij het schrijven van zo’n brief, dan kan je terecht bij de kinderrechtswinkel. De mensen van de kinderrechtswinkel kunnen zelfs met je mee naar de kinderrechter, als jij dat wilt. 

Je rechten als je 12 jaar bent
Als je 12 jaar bent, dan moeten jouw ouders luisteren naar jouw mening, maar uiteindelijk beslissen zij waar je gaat wonen. Als je ouders er niet uitkomen, dan beslist de kinderrechter wat goed voor jou is. De kinderrechter vindt jouw mening belangrijk en zal vragen wat jij het liefste wilt. Het praten met de kinderrechter is niet verplicht, maar het mag wel. Je kunt de kinderrechter ook een brief schrijven, waarin je vertelt wat jij graag wilt of wat jij belangrijk vindt. 
Wil je de rechter een brief sturen? Dan kan de website www.ouders-uit-elkaar.nl je daar bij helpen (klik op je leeftijd en dan op 'hoorrecht'). Als je meer hulp wilt bij het schrijven van zo’n brief, dan kan je terecht bij de kinderrechtswinkel. De mensen van de kinderrechtswinkel kunnen zelfs met je mee naar de kinderrechter, als jij dat wilt. 

Links:
www.kinderrechtswinkel.nl
www.ouders-uit-elkaar.nl
www.rechtvoorjou.nl
www.rvdkjongeren.nl

Afspraken kunnen veranderen
Toen je ouders gingen scheiden hebben ze in een ouderschapsplan afspraken gemaakt over waar jij woont, hoe vaak je je ouders ziet, wie er verantwoordelijk is voor jou (het ouderlijk gezag) en hoeveel alimentatie er aan wie betaald wordt. Alimentatie is geld dat je vader of moeder krijgt om voor jou te kunnen zorgen. Bijvoorbeeld voor je eten en schoolspullen. Bij het maken van deze afspraken is gekeken naar wat voor jou het beste is. Het kan dat er in de tussentijd dingen veranderen, en dat de afspraken niet meer het beste voor jou zijn. Dan kunnen afspraken veranderen. Meestal maken ouders deze afspraken samen, soms komen ze er niet uit. Dan beslist de kinderrechter. De kinderrechter vindt jouw mening belangrijk!

Jouw recht om gemaakte afspraken te veranderen als je 10 of 11 jaar oud bent
Wil je afspraken die al gemaakt zijn over jou veranderen? Je kunt natuurlijk het beste eerst met je ouders daarover praten. Als dat niet goed lukt, kun je ook vragen of een familielid of een goede vriend(in) van je ouders je helpt. Als dat niet werkt, dan kun je een brief schrijven aan de rechter. Die beslist dan wat goed voor jou is. De kinderrechter vindt jouw mening belangrijk. 
Wil je de rechter een brief sturen? Dan kan de website www.ouders-uit-elkaar.nl je daar bij helpen (klik op je leeftijd en dan op 'hoorrecht'). Als je meer hulp wilt bij het schrijven van zo’n brief, dan kan je terecht bij de kinderrechtswinkel. De mensen van de kinderrechtswinkel kunnen zelfs met je mee naar de kinderrechter, als jij dat wilt. 

Jouw recht om gemaakte afspraken te veranderen als je 12 jaar bent
Als je wilt dat er dingen veranderen, kun je natuurlijk het beste met je ouders daarover praten. Als je 12 jaar of ouder bent, dan moeten jouw ouders luisteren naar jouw mening, maar uiteindelijk beslissen zij wat zij voor jou het beste vinden. Als je het idee hebt dat je ouders niet naar jouw wensen hebben geluisterd, kun je ook vragen of een familielid of een goede vriend(in) van je ouders je helpt om het met ze te bespreken. Als dat ook niet werkt, dan kun je een brief schrijven aan de kinderrechter. Die beslist dan wat goed voor jou is. De kinderrechter vindt jouw mening belangrijk en zal vragen wat jij het liefste wilt. Het praten met de kinderrechter is niet verplicht, maar het mag wel. Je kunt de kinderrechter ook een brief schrijven, waarin je vertelt wat jij graag wilt of wat jij belangrijk vindt.
Wil je de rechter een brief sturen? Dan kan de website www.ouders-uit-elkaar.nl je daar bij helpen (klik op je leeftijd en dan op 'hoorrecht'). Als je meer hulp wilt bij het schrijven van zo’n brief, dan kan je terecht bij de kinderrechtswinkel. De mensen van de kinderrechtswinkel kunnen zelfs met je mee naar de kinderrechter, als jij dat wilt. 

Links:
www.kinderrechtswinkel.nl
www.ouders-uit-elkaar.nl
www.rechtvoorjou.nl
www.rvdkjongeren.nl