Als je ouders uit elkaar gaan, is dat niet leuk. Je leven staat op zijn kop en alles is anders dan voor de scheiding. Meestal vergeet je het moment waarop je hoorde dat je ouders gingen scheiden dan ook nooit meer. 

De kinderen en jongeren in het volgende filmpje weten het ook nog precies:

Verwerken
Met verwerken bedoelen we alles wat je kunt voelen, denken en merken bij jezelf als je ouders gaan scheiden/zijn gescheiden.

Voor het verwerken van een scheiding staat geen tijd
Bij de een duurt het verwerken van een scheiding langer dan bij de ander. De ene scheiding is de andere niet. Al je ouders nog goed met elkaar overweg kunnen en alles goed samen regelen, heb je kans dat het verwerken van de scheiding je wat makkelijker afgaat. Maar verdrietig en moeilijk is het altijd.
Als je ouders ruzie blijven maken na de scheiding en er verandert ontzettend veel voor jou, dan is het een hele toer om dat te verwerken. Het kan lang duren voor je je weer een beetje 'de oude' voelt!

Nooit helemaal klaar
Na een tijdje kun je er meestal wel goed aan wennen. En kun je vaak gewoon een gelukkig leven hebben. Maar de scheiding zal altijd bij jou horen, bij jouw leven. Je neemt de scheiding in de rest van je leven met je mee. En ook na een hele tijd kan verdriet of boosheid over de scheiding ineens tevoorschijn springen. Het verwerken van een scheiding is eigenlijk nooit helemaal klaar!

Voelen, denken en manieren van reageren
Elke tiener gaat op zijn eigen manier met een scheiding om. Toch zijn er gevoelens en gedachten en manieren van reageren, die bij veel jongeren voorkomen. Je kunt er hieronder meer over lezen.

Alles is goed
Misschien herken je er maar weinig van. Dat is helemaal niet raar, want iedere jongere verwerkt een scheiding op z'n eigen manier. En elke manier is goed!

(Veel) boosheid
Je kunt boos zijn op ouders, bijvoorbeeld omdat zij niet genoeg hun best hebben gedaan om de breuk te voorkomen. Of op de ouder die het initiatief tot de scheiding heeft genomen. Jonge kinderen zien vaak de scheiding als boosdoener en niet hun ouders. Tieners zien vaak hun ouders als boosdoeners. Dit gevoel is heel normaal!

Verdriet
Zowel jongens als meisjes kunnen zich verdrietig voelen. Dat is heel logisch, een scheiding is enorm ingrijpend. Het verdriet over het feit dat je ouders niet meer bij elkaar zijn, kan na jaren nog groot zijn.
Je kunt de neiging hebben om je verdriet te onderdrukken omdat je niet wilt dat anderen je kwetsbaarheid zien. Het verdriet komt er dan vaak bijvoorbeeld ’s avonds uit of op andere momenten thuis. Vaak is een ogenschijnlijk klein dingetje dan aanleiding voor hevig verdriet. Je verdriet over de scheiding wordt dan eigenlijk verplaatst.

Ook Daniëlle (13) wiens ouders scheidden toen ze 8 was, kent dit gevoel:


Ook Pien (14) is 4 jaar na de scheiding nog af en toe verdrietig omdat haar ouders elkaar niet meer echt mogen. Ondanks dat ze gewoon tegen elkaar doen, voelt Pien dat ze elkaar niet echt meer aardig vinden en dat doet haar pijn:

Loyaliteitsconflict
Loyaliteitsgevoelens maken dat je het gevoel krijgt dat je moet kiezen. Als je ouders slecht over elkaar praten, hoe voorzichtig ze dit ook doen, veroorzaakt dat bij jou een loyaliteitsconflict. Je kunt het gevoel hebben, verscheurd te worden tussen je vader en moeder.

Caroline's ouders scheidden 5 jaar geleden. Ze legt uit dat loyaliteitsgevoelens heel lastig kunnen zijn bij het maken van keuzes:

Je kunt het gevoel hebben, verscheurd te worden tussen je vader en moeder. Pien kan hier over meepraten:

Stressgevoelens
Jongeren kunnen veel last hebben van spanningen en stressgevoelens. Misschien herken jij dat ook ?

Missen
Je kunt (ook na jaren) het gezin zoals het was missen. Het missen wordt vaak na verloop van tijd wel minder. Maar op speciale dagen blijft het gevoel van missen terugkomen. 

Pien kent dat gevoel ook:


De ouders van Rose (18) scheidden toen ze 2 was, het contact is verwaterd en sinds 3 jaar is er helemaal geen contact meer. Rose mist haar vader erg:


Op verjaardagen bij voorbeeld, dat heeft Daniëlle (13) ook:

Hoop 
Je kunt hopen dat het weer goed komt tussen je ouders. Veel tieners hebben dat! Zelfs als hun ouders al heel lang uit elkaar zijn. Of als ze alweer een nieuwe vriend of vriendin hebben, en misschien wel kinderen met hun nieuwe vriend of vriendin. 

In het volgende filmpje zie je ook dat veel kinderen en tieners de wens hebben dat het weer goed komt:

Bezorgdheid
Je kunt je zorgen maken over je ouders. Over je moeder die zo verdrietig is, over je vader omdat hij nu alleen woont en jullie zo mist. Veel tieners maken zich ook zorgen over hun broers en zussen.

Ook Daniëlle(13) had dat:

Sombere gevoelens
Als ‘gescheiden’ jongere kun je je somber voelen of heel lusteloos. Sommige jongeren zijn zo aangeslagen door alles wat er thuis gebeurt dat zij gedachten aan de dood hebben. Als jij dat herkent, is het goed om erover te praten met een volwassene die je vertrouwt. Het uiten van je gevoelens en gedachten kan al helpen, soms is begeleiding van een professional op dit gebied nodig. Met dit soort gedachten moet je niet alleen blijven rondlopen!

Pijn in je lichaam
Pijn in je lichaam komt ook vaak voor. Het kan vage pijn zijn waarvan je niet goed weet waar het zit. Maar ook buikpijn, hoofdpijn en misselijkheid komen bijvoorbeeld voor. Al deze gevoelens hebben te maken met het verwerken van alles wat je meemaakt. Praat er met je ouder(s) over als het lang aanhoudt. Je kunt ook naar je huisarts gaan. 

Moeheid 
Je kunt  moe zijn in de klas omdat je minder goed slaapt. Ook alle emoties kosten veel energie. Je concentratievermogen kan hierdoor achteruit gaan. Als het goed is, gaat dat na verloop van tijd over.

Gebrek aan zelfvertrouwen
Je kunt onzekerder worden en bijvoorbeeld negatiever over zichzelf denken doordat je uit een gezin met gescheiden ouders komt.

Schaamte 
Sommige jongeren durven niet over de scheiding te praten. Ze zijn bang om zielig gevonden te worden of raar. Misschien herken jij dat ook. Je kunt je ook schamen omdat jullie thuis zuiniger aan moeten doen als gevolg van de scheiding. 

Erbij willen horen
Een jongere wil meestal graag bij de groep horen. Je wilt niet anders zijn. Maar soms voel je je misschien juist buitengesloten omdat je ouders gescheiden zijn en die van vrienden en vriendinnen niet.

Jaloezie
Als 'gescheiden' kind, kun je jaloezie ervaren als je bij leeftijdsgenoten bent waar de ouders nog bij elkaar zijn. Dit komt voort uit verlangen en het is helemaal niet raar als je dat hebt. Praat erover, dat helpt meestal. 

Opluchting
Soms is er al heel lang zoveel ruzie dat een scheiding een opluchting kan zijn. Naast alle andere gevoelens die je kunt hebben!

Niets
Ook al hebben jongeren vaak veel verdriet van de scheiding, een verrassend groot aantal is toch in staat om door te leven als of er niets gebeurd is. Ze kunnen alle emoties opbergen totdat het veilig voelt om ze tevoorschijn te halen. Herken je dat bij jezelf? Het is niet raar dat je dat hebt. Maar het is wel belangrijk dat je op een gegeven moment dingen gaat verwerken.
Uiteindelijk komt het toch wel. En hoe harder je het onderdrukt, hoe harder en heviger het na een tijd omhoog kan springen. Vergelijk het met een pingpong bal. Hoe dieper je 'm onder water drukt, hoe harder hij naar boven komt!

Herken je één of meer van deze dingen die je kunt voelen? Maak je je er zorgen over? Of wil je er een vraag over stellen? Emma kan je misschien helpen, zij weet veel van jongeren die met scheiding te maken hebben.

Ik moet kiezen tussen mijn ouders
Als je ouders slecht over elkaar praten, kun jij je verscheurd voelen. Je kunt denken dat je moet kiezen. Bijvoorbeeld voor je moeder, zij is immers in de steek gelaten door je vader omdat hij verliefd is op iemand anders. Deze gevoelens en gedachten zijn heel gewoon. Maar jij hoeft nooit te kiezen tussen je vader of moeder. Dat is namelijk een onmogelijke keuze!

Het is mijn schuld
Je kunt de neiging hebben om jezelf de schuld te geven van de gebeurtenissen, en denken dat jouw (misschien wel puberale of opstandige) gedrag de scheiding heeft veroorzaakt. Veel jongeren hebben dat. Het is belangrijk dat je weet dat jij nooit de oorzaak van de scheiding kunt zijn! Een scheiding is iets tussen ouders. Daar kunnen de kinderen nooit iets aan doen!

Danielle is dertien en haar ouders scheidden toen ze acht was. Zij heeft heel lang gedacht dat het haar schuld was dat haar ouders gingen scheiden:

Ik moet mijn verdriet verbergen
Als tieners merken dat hun ouders verdrietig worden als zij verdrietig zijn, kunnen ze besluiten hun eigen verdriet op te bergen. Misschien herken jij dat ook?

Daniëlle heeft ook heel lang haar verdriet verborgen voor haar ouders:

Liefde is niet leuk
Heel logisch dat je dat denkt als je ziet wat voor ellende de liefde kan veroorzaken! Gelukkig houden heel veel liefdes wel stand. En vaak hadden ouders hun liefde, zelfs na een nare scheiding, toch niet willen missen!

Ik ben de scheiding
Als tiener kan een scheiding veel invloed hebben op je hoe je naar jezelf kijkt. Het lijkt dan wel alsof je vooral ‘kind van gescheiden ouders’ bent en pas daarna iemand met bepaalde eigenschappen, interesses en kwaliteiten. Na een tijdje wordt dit als het goed is vanzelf minder!

Mijn leven wordt nooit meer leuk
Veel tieners die met scheiding te maken hebben, kunnen denken dat hun leven nooit meer leuk wordt. Heb jij dat ook?

Denk ook maar aan alle dingen die wel leuk zijn in je leven! Caroline (15):.
 
 

Denk ook maar aan alle dingen die wel leuk zijn in je leven! 
Ook Daniëlle (13) heeft het moeilijk gehad met de scheiding van haar ouders. En soms heeft ze er nog last van. 

Maar ze heeft een belangrijke tip:

 Daniëlle heeft een tip voor je:

Bedenk dat de scheiding ook een nieuw begin is 
Een scheiding is niet alleen het einde van het getrouwd zijn van je ouders. Het is ook een nieuw begin. Allebei je ouders beginnen een nieuw leven en jij net zo goed. Dat is wennen in het begin. Maar het kan ook wel spannend en leuk zijn!

Daniëlle heeft inmiddels gemerkt dat de scheiding ook leuke kanten heeft:

Maak je je zorgen?
Herken je één of meer van deze dingen die je kunt denken? Maak je je er zorgen over? Of wil je er een vraag over stellen? Dan kan Emma misschien wel helpen, zij weet veel van jongeren die met scheiding te maken hebben.

Terugtrekken 
Sommige tieners trekken zich terug en hebben (veel) minder contact met leeftijdgenoten. Misschien is dat bij jou het geval. Je merkt dat je stiller bent en minder betrokken.

Opstandig 
Je kunt je meer gaan afzetten tegen volwassenen of leeftijdgenoten. Dit is ‘gewoon’ in de puberteit. Tijdens of na een scheiding kan dat gedrag nog heviger zijn; het is je verdedigingswapen!

Agressief
Je kunt merken dat jij je agressiever gaat gedragen op school of daarbuiten. Of de neiging hebt om dingen stuk te maken. Vaak is dat gevoel sterker dan jij. Is het al gebeurd voordat je door hebt waar je mee bezig bent. Het is heel vervelend om dit bij jezelf te merken. Vaak heeft (erge) boosheid te maken met verdriet. Is het een manier om dat verdrietige gevoel te 'bestrijden'. Als het lang aanhoudt, is het belangrijk dat je er met iemand over praat die je vertrouwt. Misschien heb je wat begeleiding nodig om weer de controle over jezelf terug te krijgen.

Erg aanwezig gedrag 
Tieners die met scheiding te maken hebben, kunnen heel nadrukkelijk aanwezigheid zijn. Jongens doen dat wat vaker dan meisjes. Herken je dat? Gek doen en overal en over iedereen grapjes maken. Of juist steeds de groep leiden naar jouw wil. Soms kun je ook expres groepsactiviteiten in de war schoppen waar je niet nadrukkelijk je aanwezige stempel op kunt drukken. Heel vervelend als je bij jezelf merkt dat je dit doet. Je kunt ervan balen en het tegelijkertijd toch blijven doen. Het is belangrijk dat je je ervan bewust bent. Het kan helpen om er met een volwassene over te praten. Het lucht op. En misschien kun je wat tips krijgen waarmee het lukt om je gedrag te veranderen.

Minder goed concentreren
Hierdoor kunnen schoolprestaties achteruit gaan. Als het goed is, gaat dit vanzelf weer over. 

Slechtere schoolprestaties
Veel jongeren die in een scheiding zitten, hebben minder aandacht voor school en huiswerk. Herken je dat? Het is heel logisch dat je tijdelijk wat minder gemotiveerd bent voor school. Je hebt zoveel aan je hoofd. Als het heel lang aanhoudt, is het verstandig om er met een volwassene over te praten. Bijvoorbeeld een van je ouders, je mentor, de vertrouwenspersoon op school, een tante of...wie dan ook.

Spijbelen
Als je ouders gaan scheiden of zijn gescheiden, krijg je soms meer de neiging om te gaan spijbelen. Niet raar maar ook niet handig. Je haalt je hiermee alleen maar meer problemen op je hals. Praat erover met iemand die je vertrouwt. Misschien kunnen jullie samen een oplossing verzinnen.

Meer ziekteverzuim
Je kunt ook merken dat je vaker pijntjes hebt en je niet lekker voelt. En dat je dan al snel de neiging hebt om je ziek te melden. Als dit een periode gebeurt is het niet erg. Als het langer aanhoudt, is het goed om hulp te vragen bij een volwassene die je vertrouwt. 

(Te) veel rekening houden
Vooral meisjes kunnen de neiging hebben om veel rekening te houden met hun ouders.

Caroline (15) doet dit ook:

 Rose (18) heeft vanaf het moment dat haar ouders scheidden, 16 jaar geleden, (te) veel rekening gehouden met haar ouders:

 Rose hield zoveel rekening met haar ouders dat zij op een gegeven moment begon te liegen om haar ouders niet teleur te stellen:

Voor je ouder(s) zorgen
Sommige tieners (vaak meisjes) worden de steunpilaar voor hun ouder(s). Zij vinden het niet erg om hun vader of moeder eens te troosten. Troost jij je ouder(s) ook wel eens? Het is logisch dat je je ouder(s) in het begin eens troost maar als dat te vaak gebeurt, is dat niet goed voor je. Je ouders blijven je ouders, jij blijft hun kind. Het is belangrijk dat zij hun zorgen delen met andere volwassenen, niet met jou. Dat kunnen vrienden zijn, familieleden of bijvoorbeeld een psycholoog.

Ook Pien heeft haar moeder af en toe getroost en vond dat niet erg:

 

Weinig emoties tonen
Sommige tieners laten weinig van hun gevoelens laten zien. Heb jij dat ook? Het lijkt dan voor de buitenwereld alsof de scheiding je weinig kan schelen. Meestal is het tegendeel waar. Je weet je misschien geen raad met je gevoelens en laat je binnenkant voor wat het is. Of je sluit je erg af voor je gevoel als een soort overlevingsstrategie.Soms is dat een tijdje nodig. Maar het is ook belangrijk dat je je gevoel op een gegeven moment gaat toelaten. Dat je het gaat verwerken. Uiteindelijk komt het toch wel, of je het wilt of niet. En hoe harder je het onderdrukt, hoe harder en heviger het na een tijd omhoog komt. Vergelijk het met een pingpongbal. Hoe dieper je 'm onder water drukt, hoe harder hij naar boven komt!

Daniëlle heeft een goeie tip:

Uitstellen van verdriet
Je kunt je eigen verdriet ook uitstellen als je ouder(s) door hun eigen verdriet emotioneel niet beschikbaar zijn. Je voelt je dan niet veilig genoeg om jouw verdriet te verwerken.Is dat bij jou het geval en duurt dat al een flinke tijd? Misschien kun je er eens over praten met een volwassene die je vertrouwt. Dat lucht op! Misschien heb je wat begeleiding nodig en kan diegene je helpen om die te vinden.

Pien (14) heeft een belangrijke tip:

Toen Caroline (nu 15) zou oud was als jij, schreef zij graag dingen op. Dat gaat bij haar makkelijker dan praten:

Drinken, roken, blowen

Sommige jongeren die zoiets ingrijpend meemaken als jij, gaan alcohol drinken, roken of beginnen met blowen. Of ze gaan meer gebruiken dan ze eerst deden. Alcohol, sigaretten en cannabis (dat rook je als je blowt) hebben een verdovende werking. Het betekent dat je relaxter en losser wordt. Het gebruik van deze middelen kan ervoor zorgen dat je je nare gevoelens even niet voelt. Het is heel normaal als je die gevoelens niet wilt voelen. Maar het gebruik van deze middelen is gevaarlijk. Aan roken, alcohol drinken en blowen kan je verslaafd raken. Je kunt je niet meer goed concentreren op school, je kunt gevaarlijke dingen doen onder invloed van alcohol of drugs, of dingen waar je later spijt van hebt. Het prettige effect van alcohol en drugs is snel uitgewerkt en op den duur heb je er steeds meer van nodig om datzelfde fijne gevoel te krijgen. 
Na het gebruik voel je je juist slechter dan voor het gebruik. Alcohol en cannabis tasten de hersenen aan, het is slecht voor je lijf en dingen die echt belangrijk voor je zijn, kun je erdoor gaan vergeten.

Maak je je zorgen?
Herken je één of meer van deze dingen op deze pagina? Maak je je er zorgen over? Of wil je er een vraag over stellen? Emma kan je misschien wel helpen, zij weet veel van jongeren die met scheiding te maken hebben.

Het ouderschapsplan
Als je ouders gaan scheiden moeten ze in een ouderschapsplan afspraken maken over waar jij gaat wonen, hoe vaak je je ouders ziet, wie er verantwoordelijk is voor jou (het ouderlijk gezag heet dat) en hoeveel alimentatie er aan wie betaald wordt. Alimentatie is geld dat je vader of moeder krijgt om voor jou te kunnen zorgen, bijvoorbeeld voor je eten en schoolspullen. Bij het maken van deze afspraken moeten je ouders kijken naar wat voor jou het beste is. Meestal maken ouders deze afspraken samen, soms komen ze er niet uit. Dan beslist de kinderrechter. De kinderrechter vindt jouw mening belangrijk! Als er iets in jullie situatie verandert, kunnen ook afspraken in het ouderschapsplan veranderd worden. 

Je rechten als je 13, 14 of 15 jaar oud bent
Als je tussen de 12 jaar en 16 jaar bent dan moeten jouw ouders luisteren naar jouw mening, maar uiteindelijk beslissen zij dingen als bij wie je gaat wonen, wanneer en hoe vaak je de ouder ziet waar je niet woont etc. Als je ouders er niet uitkomen, dan beslist de kinderrechter wat goed voor jou is. De kinderrechter vindt jouw mening belangrijk, en zal vragen wat jij het liefste wilt. Het praten met de kinderrechter is een recht en geen plicht. Het is dus niet verplicht. Je kunt de kinderrechter ook een brief schrijven, waarin je vertelt wat jij graag wilt of wat jij belangrijk vindt. De kinderrechter moet de afspraken die jouw ouders maken goedkeuren. Als je ouders afspraken maken en je bent het er niet mee eens en het lukt je niet om er zelf uit te komen, dan kan je zelf een brief schrijven aan de kinderrechter. 
Wil je de rechter een brief sturen? Dan kan de website www.ouders-uit-elkaar.nl je daar bij helpen (klik op je leeftijd en dan op 'hoorrecht'). Als je meer hulp wilt bij het schrijven van zo’n brief, dan kan je terecht bij de kinderrechtswinkel. Als jij het wilt, kunnen zij zelfs met je mee naar de rechter.

Je rechten als je 16, 17 of 18 jaar oud bent
Als je 16 jaar of ouder bent, mag je veel zelf bepalen over bij wie je wilt wonen bijvoorbeeld of over het blijven zien van je ouders. Tot je 18e jaar krijgt je vader of moeder de alimentatie voor jou op zijn of haar rekening gestort. De alimentatie is voor jouw levensonderhoud en studie. Stel dat je voor je 18e jaar uit huis gaat, dan mag je de alimentatie rechtstreeks op jouw rekening laten storten. Maar dan moet de ouder die de alimentatie ontvangt daarmee akkoord zijn. Na je 18e ontvang je zelf de alimentatie op jouw rekening. In principe krijg je tot je 21e alimentatie, tenzij je zelf een betaalde fulltime baan hebt.
Wat nu als jij en je ouders het niet eens worden over een belangrijke keuze in jouw leven. Bijvoorbeeld een keuze voor een studie. Probeer zelf je ouder(s) te overtuigen waarom jij deze keuze maakt. Lukt het niet, schakel dan de hulp van een familielid in of een goede vriend(in) van je ouder(s). Tot slot is het mogelijk om via de kantonrechter een curator aan te laten stellen. Deze beslist dan voor jouw ouders en kijkt naar jouw belang.
Wil je de rechter een brief sturen? Dan kan de website www.ouders-uit-elkaar.nl je daar bij helpen (klik op je leeftijd en dan op 'hoorrecht'). Als je meer hulp wilt bij het schrijven van zo’n brief, dan kan je terecht bij de kinderrechtswinkel. Als jij het wilt, kunnen zij zelfs met je mee naar de rechter.

Links:
www.kinderrechtswinkel.nl
www.ouders-uit-elkaar.nl
www.rechtvoorjou.nl

Afspraken kunnen veranderen
Toen je ouders gingen scheiden hebben ze in een ouderschapsplan afspraken gemaakt over waar jij woont, hoe vaak jij je ouders ziet, wie er verantwoordelijk is voor jou (het ouderlijk gezag heet dat) en hoeveel alimentatie er aan wie betaald wordt. Alimentatie is geld dat je vader of moeder krijgt om voor jou te kunnen zorgen. Bijvoorbeeld voor je eten en schoolspullen. Bij het maken van deze afspraken is gekeken naar wat voor jou het beste is. Het kan dat er in de tussentijd dingen veranderen, en dat de afspraken niet meer het beste voor jou zijn. Dan kunnen afspraken veranderen. Meestal komen ouders hier samen met hun kind uit, maar soms ook niet. Dan beslist de kinderrechter. De kinderrechter vindt jouw mening belangrijk!

Jouw recht om gemaakte afspraken te veranderen
Stel dat één van je ouders gaat verhuizen, of jij gaat naar een andere school, of een van je ouders krijgt een nieuwe vriend(in) en jij wilt daar liever niet zijn, dan kunnen de gemaakte afspraken gewijzigd worden. Als je wilt dat er dingen veranderen, kun je natuurlijk het beste met je ouders daarover praten. Als je het idee hebt dat jouw ouders niet goed naar jouw wensen hebben geluisterd, kun je ook vragen of een familielid of een goede vriend(in) van je ouders je helpt. Als dat ook niet werkt, dan kun je een brief schrijven aan de rechter. De rechter stelt jouw belang voorop.

Een brief sturen naar de rechter
Wil je de rechter een brief sturen? Dan kan de website www.ouders-uit-elkaar.nl je daar bij helpen (klik op je leeftijd en dan op 'hoorrecht'). Als je meer hulp wilt bij het schrijven van zo’n brief, dan kan je terecht bij de kinderrechtswinkel. Als jij het wilt, kunnen zij zelfs met je mee naar de rechter.

Links
www.kinderrechtswinkel.nl
www.ouders-uit-elkaar.nl
www.rechtvoorjou.nl

Voor veel jongeren is het vreemd als hun ouders zich verliefd gaan gedragen en/of gaan daten. Als zo’n verliefdheid een relatie wordt is dat vaak erg wennen. Helemaal als je vader of moeder ook gaat samenwonen. 

Een stiefgezin kan leuk zijn maar het kan ook moeilijk zijn. Als jouw ouders nieuwe gezinnen gaan stichten kun je ook te maken krijgen met stiefbroers en stiefzussen. 

Toen Jesse zijn stiefvader voor het eerst ontmoette was dat oke. Het was raar om hem in huis te hebben, maar nu voelt het best normaal.
 

Hieronder kan je lezen over wat je kan voelen, denken of mee te maken krijgen als er een stiefouder/-gezin komt. En als je een persoonlijk advies wilt over jouw stiefgezin, dan kun je Emma mailen.

Verdriet
Ook al heb je een nieuw gezin en kan het leuk zijn, het blijft meestal verdrietig dat je ouders niet meer samen zijn. Dat is heel normaal en dat mag ook! Na een tijdje kun je meestal goed wennen aan het nieuwe, samengestelde gezin. Je verdriet over jouw gezin zoals het ooit was, zal waarschijnlijk nooit helemaal verdwijnen. Maar een nieuw gezin brengt vaak ook weer goeie dingen met zich mee.

Schuldig
Soms kan het lastig zijn om plezier te hebben in je stiefgezin. Zeker als jij je schuldig voelt naar je andere ouder die op dat moment misschien wel alleen is of zich niet goed voelt. Dat is heel gewoon. Probeer te bedenken dat je andere ouder niets liever wil dan dat het goed gaat met jou. Dat jij plezier kunt hebben. Ook al is hij of zij zelf verdrietig.

Schaamte
Je kunt je schamen als je ouder en nieuwe partner verliefd doen, zoals elkaar kussen waar jij bij bent. Dat is heel normaal. Het kan goed zijn om je ouder en de nieuwe partner te vertellen dat jij je er ongemakkelijk bij voelt als ze dat doen. Misschien kunnen ze er dan een beetje rekening mee houden.

Mijn ouders komen nu echt niet meer bij elkaar
Bijna alle kinderen en jongeren met gescheiden ouders hopen dat hun ouders toch nog bij elkaar komen. Ook al weten ze dat het niet gebeurt, ze hopen het toch! Zelfs als ze al veel ouder zijn, hebben ze diep van binnen nog die hoop. Dat is heel erg normaal. Als een van jouw ouders verliefd wordt, kan je daar erg verdrietig van worden. Je realiseert je weer dat jouw vader en moeder echt niet meer bij elkaar komen. Dat kan een heel rot gevoel geven. Praat er over met iemand die je vertrouwt, dat helpt!

Mijn ouder zonder partner is zielig
Veel jongeren vinden het zielig voor de ouder die overblijft zonder (stief)gezin. Zij zijn bang om hun vader of moeder verdrietig te maken als ze vertellen over hun stiefgezin of de nieuwe vriend(in) van hun vader of moeder. Ze willen daarom niet altijd vertellen als ze het leuk hebben. Herken je dat? Het is heel normaal dat je je vader of moeder niet verdrietig wilt maken, maar het is ook goed om er met allebei je ouders over te praten. Het is fijn om aan je vader en moeder te vertellen wat er in je leven speelt en daar horen de leuke en niet leuke kanten van het stiefgezin ook bij. Als je bang bent om je ouders verdrietig te maken door wat je ze vertelt, zeg dat dan eens tegen hem of haar. Je zult zien dat het helpt als je dat zegt.

Ik moet mijn vader/moeder delen
Misschien zijn je ouders al lange tijd of misschien pas korte tijd uit elkaar. Je hebt waarschijnlijk een tijdje met één van je ouders en je broers/zussen alleen gewoond. Je hoefde de aandacht van je vader of moeder niet te delen met de partner van je ouder. Daar kan verandering in komen als je vader of moeder een nieuwe relatie krijgt. Deze wilt ook tijd doorbrengen met de nieuwe partner en heeft minder tijd voor jou. Dat is vaak jammer en dat kan ook best moeilijk zijn. 

Hij is mijn vader / moeder niet!
Als een van je ouders een nieuwe partner krijgt en daarmee gaat samenwonen, verandert er veel. De nieuwe partner bepaalt ineens ook regels en bemoeit zich misschien ook wel met de opvoeding. Veel tieners hebben er veel moeite mee als een stiefouder ze 'opvoedt'. Herken je dat? Praat erover met je ouder zijn of haar partner. Samen kom je er vaak wel uit.

Pien legt uit wat er voor haar anders is als haar moeder boos op haar wordt en als haar stiefvader boos op haar wordt.

 
 

Verliefde ouders
Het kan heel lastig zijn als je ouders gaan daten en verliefd worden. Misschien ben je zelf voor het eerst verliefd of aan het experimenteren of daten. Of misschien heb je zelf net een relatie. Het kan raar zijn als je ouders daar ook mee bezig zijn. Herken je dat?

Verhuizen
Als een ouder gaat samenwonen met een nieuwe partner, gaan jullie misschien verhuizen. Diegene kan bij jullie intrekken, of jullie gaan bij diegene wonen. Of misschien verhuizen jullie met z’n allen naar een heel nieuw huis. Misschien moet je naar een andere school, maar misschien ook wel niet. Misschien krijg je een nieuwe kamer of een groter huis. Dit soort grote veranderingen zijn heel ingrijpend. Ze kunnen veel invloed hebben op hoe jij je voelt. 

Stiefbroers/zussen
Misschien heeft de nieuwe partner van jouw vader of moeder ook wel kinderen. Die kinderen kunnen bij jullie in huis komen wonen, of je ziet ze in het weekend als ze op bezoek komen. Het is ineens drukker in huis, want er wonen meer mensen. Aan samenwonen met nieuwe mensen moet je wennen. Iedereen heeft zijn eigen maniertjes en gewoontes. Je moet je aan elkaar aanpassen en dat gaat niet zo 1, 2, 3. Jullie zullen vast een keer ruzie krijgen, maar dat zal minder worden en het kan ook leuk zijn om met nieuwe mensen te wonen. Misschien krijg je een oudere stiefzus met wie je kan gaan winkelen, of vind je het leuk om je kleine stiefbroer te spelen, of heeft je stiefbroer leuke vrienden met wie jij het ook goed kunt vinden? Het kan ook zijn dat je dat helemaal niet leuk vindt. Dat hoort er ook bij. Het heeft tijd nodig om aan elkaar te wennen.

Nieuwe regels in huis
Als jullie gaan samenwonen met nieuwe mensen gelden er waarschijnlijk nieuwe regels in huis. Elk gezin kent zijn eigen regels. Misschien mochten jouw stiefbroer of stiefzus zo lang computeren als ze wilden en mocht jij 2 uur per dag. Of misschien mocht jij overdag tv kijken, maar je stiefbroer of stiefzus niet. Jullie kunnen met elkaar nieuwe afspraken en regels maken. Sommige regels zullen voor jullie allemaal gelden en andere regels alleen voor jou en niet voor je stiefbroers of zussen, of andersom. Het kan ook zijn dat er in het (stief)gezin bij je moeder weer andere regels gelden dan in het (stief)gezin bij je vader. Dat kan behoorlijk verwarrend zijn!

Er komt een baby
Als een van je ouders een nieuwe relatie heeft, gebeurt het soms dat zij samen een kindje willen. Dat wil niet zeggen dat ze niet genoeg hebben aan jou. Elk kind is heel erg speciaal voor een vader en moeder. Jij blijft even bijzonder en belangrijk voor jouw vader of moeder. 
De meeste kinderen vinden het eerst een raar idee als er een baby komt, maar vaak vinden ze het na een tijdje ook een leuk idee dat ze een broertje of zusje krijgen!
Was je altijd de jongste thuis, dan ben je dat niet meer als er een baby komt. Dat kan soms best jammer zijn. Vertel het aan je ouders als je dat jammer vindt. Je wordt ineens de grote broer of zus van het baby'tje. Dat kan ook heel leuk zijn!

Praten!
Vertel het aan je ouders als je verdrietig of boos bent! Misschien ben je bang dat je vader of moeder meer van de nieuwe persoon houdt dan van jou, of dat je straks je eigen kamer kwijt raakt? Probeer er met je ouders over te praten. Ouders houden het allermeest van hun eigen kinderen, dat blijft altijd!

Vraag het
Er gebeuren allemaal nieuwe dingen als je met een stiefgezin te maken krijgt. Wil je weten of jouw vader of moeder verliefd is? Of wil je weten of jullie in een nieuw huis gaan wonen en wie er dan bij jullie komen wonen? Stel dit soort vragen gewoon aan je ouders! 

Doe leuke dingen met je stiefouder
Als je een stiefvader of stiefmoeder krijgt, moet je misschien wennen, maar het is vaak ook leuk. Misschien kan jouw stiefvader heel goed voetballen of kan hij goed koken. Jij kan van hem leren en jullie kunnen leuke dingen doen. Of misschien kan jouw stiefmoeder wel goed muziek maken en kan zij jou leren om muziek te maken! 

Caroline vertelt over het ontmoeten van haar stiefouders. Ze keek zelfs naar de weekend uit waarin ze haar stiefmoeder zou zien.

 

Doe leuke dingen met je ouder
Zorg dat je af en toe quality time met je vader of moeder alleen hebt. Zodat jullie met z’n tweeën zijn en tijd voor elkaar hebben.

Praat met elkaar
Praat met alle leden van het gezin over wat jullie fijn en goed vonden in jullie eerste gezin. Wat vond je fijn van hoe het vroeger was? Wat wil je dat zo blijft en misschien wil je ook wel dingen veranderen. Samen kunnen jullie praten over hoe jullie willen dat het in het nieuwe gezin is.

Een ritueel voor jullie nieuwe huis
Als jullie met het nieuwe gezin gaan samenwonen kun je dat feestelijk doen. Je kunt feestelijk iedereen een nieuwe sleutel geven of een welkomstdiner geven met alle leden van het nieuwe gezin.

Zorgen bespreekbaar maken
Iedereen heeft ideeën over hoe het zal zijn in het nieuwe stiefgezin of wat er gaat gebeuren. Soms kloppen die ideeën, maar soms ook niet. Het helpt om aan je ouders te vertellen wat je denkt of waar je bang voor bent. Hou het niet voor jezelf! Samen kunnen jullie bespreken hoe het zal zijn en kunnen jullie daar ook afspraken over maken.

Vergaderen?!
Sommige gezinnen hebben elke week of elke maand een bijzondere avond. Op zo’n avond bespreken ze wat ze fijn vinden gaan in het stiefgezin en de dingen die ze niet fijn vinden. Wat jij vindt, is belangrijk! Zo’n avond kan helpen om elkaar beter te begrijpen en om beter met elkaar om te gaan. Natuurlijk kan zo’n avond ook gezellig zijn! Jullie kunnen misschien allemaal een gerechtje voor het eten maken, of een spel met elkaar spelen. Zo leer je elkaar ook beter kennen.

Neem de tijd om elkaar te leren kennen
Jij kent jouw broers en zussen en je ouders al je hele leven. Stiefbroers/zussen of stiefouders moet je leren kennen. Het duurt een tijd voordat je elkaar echt goed kent. Meestal gaat dat vanzelf, maar het duurt wel een tijdje. Jullie kunnen elkaar bijvoorbeeld ook interviewen om elkaar beter te leren kennen, of een spel spelen waarbij je de andere gezinsleden vragen stelt.

Daniëlle heeft inmiddels gemerkt dat de scheiding ook leuke kanten heeft:



Vertel het op school
Vertel op school dat jullie een nieuw gezin zijn. Het is fijn als in ieder geval je mentor weet hoe het bij jou thuis is. 

Maak een tekening van jouw gezin
Stiefgezinnen kunnen er soms best ingewikkeld uitzien. Er zijn ineens stiefzusjes of stiefbroers, maar ook hun opa’s of oma’s, ooms en tantes, jouw opa’s en oma’s. Soms raak je helemaal de kluts kwijt. Wie is nou wie? Je kunt dan een tekening maken met alle mensen die voor jou belangrijk zijn uit jouw familie en stiefgezin.

Ik wil niet dat wij een stiefgezin gaan vormen, wat nu?
Niet alle kinderen van gescheiden ouders krijgen te maken met stiefgezinnen, maar een deel wel. Als dat gaat gebeuren is dat echt wel even schrikken. Alweer gaan er dingen veranderen en het is begrijpelijk dat je dat niet leuk vindt. Heb je al bedacht wat je er niet leuk aan vindt en waarom je het niet wilt? Het kan helpen om dat voor jezelf te bedenken en dat eens te bespreken met je ouders. Soms is het moeilijk om te bedenken waarom je het niet wilt, ook dat kan je tegen je vader of moeder zeggen. Zij kunnen jou helpen om te bedenken wat er niet leuk aan is. Zo kunnen jullie met elkaar bedenken hoe het voor jou wat beter kan worden.

Houdt mijn stiefmoeder meer van haar eigen kind dan van mij?
Dat is een vraag die heel veel kinderen en jongeren in een stiefgezin hebben. Daar is niet zomaar een antwoord op te geven. Je kunt het best eens vragen aan je stiefouder als je het wilt weten. Voor ouders zijn hun eigen kinderen heel erg bijzonder, maar jij bent waarschijnlijk ook heel bijzonder voor jouw stiefmoeder. Hoe is het eigenlijk voor jou? Jij hebt ook je eigen moeder en een stiefmoeder. Houd je meer van de één dan van de ander? En wat is er dan anders?

Nu mijn vader een nieuw gezin heeft, heeft hij dan nog wel tijd om mij te zien?
Het is erg wennen als één van je ouders een nieuw gezin krijgt. Jij hoort ook bij dat gezin, ook al woon je er misschien niet (de hele tijd). Vertel eens aan je vader dat je bang bent dat hij nu geen tijd meer voor jou heeft. Hij kan jou geruststellen.

Als je een vraag hebt waarop je het antwoord niet kunt vinden op deze site, mail dan naar Emma.

Kennismakingsgesprek
Het Kameleonprogramma begint met een gesprekje (onder schooltijd) met één van twee coaches die het programma gaan begeleiden. Tijdens dit gesprekje leren de coach en jij elkaar alvast een beetje kennen en vertelt de coach wat meer over het programma. 

Je ouder(s)
De ouder(s)/verzorger(s) van alle deelnemers die aan het programma meedoen, komen op een avond bij elkaar om te horen wat jullie allemaal gaan doen en om vragen te stellen. 

De bijeenkomsten
Daarna kom jij zes keer wekelijks bij elkaar met een aantal andere leerlingen van school die ongeveer net zo oud zijn als jij. Bijna altijd is dit onder schooltijd. De bijeenkomsten duren anderhalf uur.  De dingen die besproken worden tijdens de bijeenkomsten worden aan niemand doorverteld.

Eindgesprek ouder(s)
Je ouder(s) kan/kunnen naderhand nog een persoonlijk gesprek voeren met een van de coaches. Daarin worden geen dingen verteld die jij hebt verteld of gedaan in de groep. Dat blijft privé!

Waardering
Jongeren die hebben deelgenomen aan een Kameleonprogramma op school waarderen het programma tot nu toe met een gemiddelde 8,8.
Ze geven aan dat ze het meeste hebben aan:
-  het horen van verhalen van anderen, merken dat je niet de enige bent;
-  het krijgen van tips;
-  het praten en op andere manieren bezig zijn met je gevoelens en je gedachten.

Effecten
Jongeren merken ook dat zij zich anders voelen, anders denken en zich anders gedragen na het volgen van een Kameleonprogramma. Bijvoorbeeld:
- 56% voelt zich naderhand vrolijker
- 58% voelt zich minder boos
- 49% voelt zich 'lichter'/opgelucht
- 57% geeft aan naderhand opener te zijn over zichzelf
- 42% begrijpt naderhand de scheiding beter
- 37% denkt positiever over de scheiding
- 54% denkt positiever over zichzelf
- 54% denkt positiever over zijn of haar leven
- 29% heeft naderhand een meer/beter contact met moeder
- 24% heeft naderhand een meer/beter contact met vader.
- 20% kan zich beter concentreren op school/het werken op school gaat beter
- 38% weet na deelname beter wat te doen als hij of zij problemen ervaart.

Kun je ook een paar keer meedoen, bijvoorbeeld 3 in plaats van 6.
Nee dat kan niet. Er zit namelijk een opbouw in de bijeenkomsten. Je doet dus mee met alle bijeenkomsten. Het gebeurt ook nooit dat jongeren maar drie keer willen meedoen en daarna niet meer. Ze vinden 6 bijeenkomsten meestal te weinig!

Komt alle informatie over de situatie bij mij thuis op straat te liggen als ik mee ga doen? Daar heb ik namelijk helemaal geen zin in!
Begrijpelijk dat je daar geen zin in zou hebben. In een groep worden duidelijke afspraken gemaakt over de privacy. Verhalen van groepsgenoten worden niet doorverteld. Als je iets kwijt moet wat je van een ander hebt gehoord, dan doe je dat aan je ouder(s) of een andere volwassene. Zonder de naam te noemen van degene waar het om gaat. Vertrouwelijkheid is heel belangrijk!

Moet je meedoen aan een Kameleonprogramma als je gescheiden ouders hebt?
Nee, het mag! Als je twijfelt, kun je het vragenuur bezoeken. Vaak zijn daar ook leerlingen die al eens hebben meegedaan aan een Kameleonprogramma. Je kunt hen dan vragen stellen. En de coaches zijn er die het programma gaan begeleiden. Je kunt hen van alles vragen en daarna beslissen

Heb jij ook een vraag over het Kameleonprogramma? Dan kun je terecht bij Emma.